مرداب انزلی کجاست؟
تالاب بندر انزلی یا مرداب بندر انزلی (به گیلکی: أنزٚلی سٚل) با مساحتی در حدود ۲۰ هزار هکتار در شمال ایران، واقع در استان گیلان و در نزدیکی بندر انزلی است.پهنه ابی تالاب در شهرستان انزلی قرار گرفته است.این تالاب، از مهمترین و بزرگترین زیستگاههای طبیعی جانوران ایران است. تالاب انزلی، هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران میآیند.این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچیک از تالابهای ایران قابل مقایسه نیست. تالاب انزلی چندین جزیره را در خود جای دادهاست. این تالاب، شهر بندرانزلی را به دو قسمت تقسیم کردهاست. در این مقاله از مجله گردشگری مجتمع تجاری برندسنتر منطقه آزاد انزلی به معرفی مرداب انزلی میپردازیم. باما همراه باشید.
ویژگی های مرداب انزلی
ترکیب اکوسیستمهای خشکی و دریایی موجب پدیدار شدن زیستگاههایی میشود که به آنان تالاب یا مرداب، گفته میشود. بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر، تالاب عبارت است از مناطق مردابی، آبگیر، توربزار و مجموعههای آبی به صورت طبیعی، مصنوعی، دائم یا موقت با آب ساکن، جاری، آب شیرین، آب لبشور یا آب شور مشتمل بر آن دسته از آبهای دریایی که عمق آب درکشند پایینتر از ۶ متر تجاوز نکند. هدف اصلی کنوانسیون رامسر در ۱۹۷۱ به امضای کشورهای متعهد از جمله ایران رسید، حفاظت و استفاده خردمندانه از تالابها از طریق اقدامات ملی و همکاریهای بینالمللی به منظور دستیابی به توسعه پایدار است.میزان شوری آب این تالاب در نقاط مختلف متفاوت است. در محل ورود رودها به تالاب، آب تقریباً آب شیرین است اما آب تالاب در محل اتصال تالاب به دریا، دارای آب لبشور است. مطالعات، نشان دادهاند که در سدهٔ ۱۹ و در اوایل سدهٔ ۲۰، شوری آب تالاب بسیار بالاتر بودهاست. وسعت تالاب نیز از دههٔ ۱۹۳۰ رو به کاهش گذاشتهاست و وسعت آن به کمتر از یک چهارم وسعت سابق خود، رسیدهاست. از سال ۲۰۰۷، بهدلیل افزایش سطح آب دریای خزر و ورود مقدار بیشتری از آب دریا به تالاب و همچنین بهدلیل افزایش آلایندهها و املاح در آب رودهای ورودی به تالاب، شوری آب تالاب افزایش یافتهاست.
تالاب انزلی از نوع تالابهای ساحلی “Coastal Wetland” بوده و به وسیلهٔ یک کانال کشتیرانی که از طریق دو موجشکن واقع در تأسیسات بندرگاه انزلی حمایت و به دریای خزر متصل میباشد. حوضه آبریز تالاب دارای مساحتی حدود ۳۷۴ هزار هکتار است. تالاب انزلی در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالابهای بینالمللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. “کنوانسیون رامسر، سال ۱۹۷۵” و همچنین سازمانهای محیطزیستی بینالمللی، این تالاب را به عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص دادهاند. تالاب انزلی دارای ۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی است که پس از آبیاری مزارع و شالیزارها در بالادست، به همراه جریانهای سطحی حوضهٔ آبریز تالاب به آن وارد میشوند. حداکثر عمق آب تالاب در بهار و در نواحی غربی تالاب به ۵/۲ متر میرسد که به دلیل نوسانهای سطح آب دریای خزر، این مقدار متغیر است. حوضهٔ آبریز تالاب انزلی، مساحتی برابر ۳۷۴ هزار هکتار بهشرح زیر دارد:
- ۹/۵۳ درصد: جنگل و مرتع
- ۲/۳۳ درصد: زمینهای کشاورزی
- ۷/۸ درصد: تالاب، آببندانها و استخرها
- ۷/۳ درصد: مناطق انسانساخت که استفاده از زمین را به خود اختصاص دادهاند.
بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده، تالاب انزلی، در ۷۰ تا ۱۰۰ هزار سال پیش، با رسوبگذاری مارن (ماسه دانه ریز) و ضخامت تقریبی ۴۵۰ متر در حاشیه ساحلی به وجود آمده است. این رسوبات که با نام رسوبات قدیمی یا کاسپین قدیمی نیز شناخته میشوند، به احتمال زیاد تا «دوره یخچالی» ادامه داشتهاند.
دوره یخچالی یا یخگیری به دورهای گفته میشود که یک منطقه بهطور کامل با یخچال یا یخسار پوشانده شده باشد. در آن دوره، شهر بندر انزلی و مرداب آن بهشکل فعلی نبودهاند و در واقع، فرسایش کوههای اطراف در طول سالها باعث ایجاد حوضههای فرو نشسته (آرام) شده است و نهشتههای قدیمی (مواد انباشته) تهنشین شدهاند. درست در همین زمان، رسوبات زیر دریایی مربوط به حدود ۱۵ هزار سال قبل از رسوبات جدید (کاسپین) روی رسوبات قبلی به وجود آمدند. پس از این اتفاق، عقبنشینی آب دریا ادامه پیدا کرد و رسوبات آبرفتی موجود در دشت ساحلی، از آب بیرون آمدند و باریکهای طولانی را تشکیل دادند.
گیاهان این تالاب به سه دسته گیاهان غوطهور، گیاهان شناور و گیاهان حاشیهای تقسیم میشوند.
گیاهان حاشیهای
در این لایه از گیاهانی نام برده میشود که تمام یا قسمت اعظم اندامهای رویشی و تولید مثل گیاه در خارج از آب قرار داشته باشد اکثر گیاهان تشکیل دهنده این لایه در حاشیه مرداب و رودخانههای مجاور میرویند. در این لایه گیاهان زیر دیده میشوند:
نی معمولی. اسپارگانیوم. لوئی. سیرپوس. پلی گنوم. پونهٔ آبی. تیرکمان آبی. بارهنگ آبی. بوتوموس. نلومبو. دم اسب
گیاهان شناور
گیاهان این لایه در سطح آب شناور میباشند یعنی قسمتهای اصلی گیاه بهخصوص برگها به حالت شناور در سطح آب قرار میگیرند و قسمتهای تولید مثلی یا به صورت شناور یا خارج از آب واقعاند. اندامهای مخصوص مانند بافتهای اسفنجی، شناوری گیاه را تسهیل مینمایند. اکثر گیاهان لایه شناور و رویشهای گیاهی مرداب و رودخانه مجاور را میتوان به شرح زیر نام برد:
اوتریکولاریا. شالوین. هیدروکاریس. عدسک سرنیزهای. عدسک کوچک. عدسک چندریشه. تراپا. مریم آبی. علف هفت بند. پوتاموژتون شناور. دسپیرودلا
گیاهان غوطهور
در این گیاهان، تمام یا قسمت اعظم بخشهای رویشی و تولید مثلی گیاه به حالت غوطهور در آب میباشد. اکثر گیاهان تشکیل دهنده لایه غوطهور، پوشش گیاهی مرداب و رودخانههای مجاور در زیر نام برده میشود: میرپوفیلوم. سراتوفیلوم دمرسوم. سراتوفیلوم سابمرزوم. پوتاموژتون پکتیناتوس. هیدریلاور تیسیلاتا
یک دیدگاه ثبت کنید